Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
23 Apr

Cartulaire et chronique de la Cité 3

Publié par basilique saint nazaire  - Catégories :  #Clergé de l'Aude

1300. — Vente faite le 16 juin 1300, par Guillaume Guit, à la communauté des juifs de Carcassonne , de deux terres situées au terroir de Carcassonne, lieu appellé au Puech judaïque, joignant le cimetière des juifs, sous la censiue au Roy de 2 d. t.«; et à Rertrand de Morlane gentilhomme , de la 8me partie des fruits. Acte retenu et signé par Ramond Amel, not.re dud. Carcassonne (doat. vol. CCLIII. fol. 631. au bas. verso.).

1304. — Enregistrement des patentes du roy Philippe, du mois d'octobre 1304 , portant confirmation des Lettres d'amortissement du 6 septembre 1500, données en faueur des juifs, de deux (pièces de terre) joignant leur cimetière , pour les joindre à iceluy , moyennant 6 d. de censiue annuelle au Roy. Led. enregistrement fait d'autorité du sénéchal de Carcassonne. Acte retenu par Guillaume Maurin , notaire (doat. vol. CCLIII. fol. 628. au bas. verso. Inuentaire des Archiues du Roy : Chasteau de la Cité de Carcassonne). —v. Histoire générale de Languedoc. L. XXVIII. 75.

1505. — On voit par le testament d'Isaac , médecin juif, de Carcassonne , du 4 août de l'an 1305 , que ces peuples étaient alors en usage de posséder des immeubles dans la province. Isaac y fait héritier Vital, médecin , son fils , et fait des legs h Astruc et aux enfans d'Astruc , médecin, son autre fils {Histoire générale de Languedoc. L. XXIX. 14.).

1507. — Confessiones quorumdam Templariorum in Civitate Carcassone: Johannes de Cassanhas praeceptor domus Templi de Nogareda (près Pamiers ). Frater Gaucerandus de Montpesato. Raimundus Rubei. Guillelmus Bos. Arnaudus Sabbaterii. P. D. Mossio (P. DvpvtTraitez concernant l'Histoire de France. Histoire de la condamnation des Templiers. Trésor des Chartes du Roy. pag. 90.).

 

1309. — Le Pape Clément V passe à Carcassonne (baluzb: Vita Paparum Avenionensium. T. I. pag. 103.).

1310. — Comptes du domaine pour la sénéchaussée de Carcassonne. 11 est dit dans un de ses articles, qu'Enguerrand de Marigny chevalier , chambellan du Roi, étant à Carcassonne , se fit apporter tout l'argent que les receveurs des biens des juifs

avoient entre leurs mains , et tout celui qui étoient dans les recettes des biens des Templiers , et qu'il le porta ensuite lui-même à Avignon (Histoire générale de Languedoc. L. XXIX. 30.).

1317 : du mardi avant la nativité de Notre-Seijneur. — Arrêt du Parlement de Paris, contre Jehan Deodat, de Montréal, fils de feu Jean , fermier plus offrant du salin royal de Carcassonne, par lequel arrêt led. fermier est condamné à 4000 1. tournoises au profit du fisc royal, pour malversations dans la régie de sa ferme (beuGnot : Les Olinx, Registres du Parlement. T. III. fol. 1188. i.).

 

1319 , Octobre 2t.— Traité et Règlement des Réformateurs envoyés par le Roi dans les sénéchaussées de Tholose et de Carcassonne , touchant les conditions sous lesquelles les habitants des Communautés du district du Salin de Carcassonne doivent prendre du sel au salin établi dans la dite ville.

Le dit Règlement confirmé par Lettres du roi Philippe V, en date à Paris , de mars 1319.

Vidimées et ratifiées par Lettres du roi Charles VI, en date à Paris , du mois de juillet 1394 (Ordonnances des Rois de France de la 3e race. T. VII. pag. 645. Thrésor des Chartes. Registre 146. pag. 133.).

« In Dei nomine R. (Radulfus), miseracione divina Lau- spne ex causa confiscacionis, comniissi seu incursus.... addunensis {Laon) episcopus, et Johannes cornes Forens. ad partes senescallie Tholose , Carcassone et aliorum Lingue Occitane, pro reforniacione Patrise , auctoritate regia destinât). Notum facimus universis , quod cum consules. siudici et procuratores , villarum et castrorum seu locorum aliorum et singularum personarum , qui, seu que, de districtu , seu iulrà districtum salini Carcassone esse , seu hactenùs fuisse

dicebantur, de et super facto salini Carcassone predicti,

ac usibus, privilegiis, franchisas , libertatibus ac districtu ejusdem; quibus etiam publicani, seu arrendatores et custodes salini predicti, abuti multipliciter et subdictos aggravare etopprimere dicebantur; prehabitis pluribus et diversis tractatibus nobiscum pro et nomine D. Régis, sub certis modis et condicionibus , ad tractatum sive composicionem et financiam in modum qui sequitur devenissent:

« In primis videlicet quod salinum Carcassone predictum ctomniaalia salina , si que sint in senescallia Carcassone et Bitteris, seu etiam extra senescalliam predictam, infrà tamen fines, limites et distrietnm salini Carcassone predicti, et omnia alia et singula dictorum salinorum , et cujusciimque ipsorum jura , privilégia , semtutes et observancie , libertates, redibencie et franquesie... tollantur omnino, amoveantur et cassentur nec aliquathenus restaurentur , sub mollis, condicionibus et retencionibus infrascriptis : ita videlicet quod in posterum... dicto D. Régi et ejus perpetuo successoribus... jus non sit nec libeat in quibuscumque parlibus senescallie Carcassone et Bitteris, nec eciam extra senescalliam eandem , in quibuscumque locis inde seu infrà districtum predicti salini Carcassone constituas, per se vel alios, salinum novum et vêtus , seu salis agregacionem aliquam habere , facere , refiscere , vel lenere , nec alii habenti.... seu tencre volenti, quibuscumque temporibus in futurum aliquathenus consentire neque permittere, nisi dtintaxat pro tenendis garnisionibus suis et ad opus et usnm ipsius D. nostri Régis. Verùm si forte quibuscumque temporibus in futurum ,

salinum aliquod iu senescallia Carcassone predicta , vel

eciam extra eam , in, seu infra districtum dicti salini Cai cas

D. Regem , vel ejus perpetuo... successoribus , devenire... conligerit, illud salinum... sit D. Régi confiscata... seu per ipsum acquisita , idem D. Rex, et ejus perpetuo successores extra manum suam , infra annum et diem , sub eisdem , vel sallim non gravioribus condicionibus quibus antea fuerint ei, de modis omnibus teneanlur; et quamdiù infra annum et diem predictos, in manu Regia fuerint, non possint, nec debeant dictus D. Rex et ejus perpetuo successores, seu gentes ipsorum , nec eciam causant habentes ab ipsis, sal cariori precio vendere , vel alio titulo transportare quam aliàs communiter sal illo tempore ab aliis vendetur.

Item: Quod omnes et singuli homines et mulieres , nunc vel in futurum , in, vel infrà districtum salini Carcassone deinceps, per se vel alios , sal emere, et titulis aliis et causis quibuscumque acquirere, ubicumque personis voluerint et de regno Francie extra ipsum regnum , et de extra regnum in ipsum adducere et adportare , et adduci, et adportari facere , per terram videlicet et per aquam ; et ipsum sal sic per eos emptum , vel titulis aliis , modo quolibet acquisitum , adductum eciam seu portatum, retinere, quibuscumque personis voluerint vendere , donare , permutare, et aliis quibuscumque causis et titulis alienare , et de ipso ordinare et facere suam omnimode voluntatem libère possint, pro sue libito voluntatis, absque impedimento quoeumque; solutis tamen, semel tautum, racione dicti salini Carcassone,duntaxat D nostro Régi, seu causam habentibus ab eodem , pedagio , leuda seu prestacioue iiiferiùs annotatis: videlicet pro qualibet sarcinata salis portata, seu portanda, cum animali equino vel rnulino, duobus solidis luronensibus; et pro qualibet sarcinata salis portata, seu portanda , cum animali asinno , dece ni et oclo denariis turonensibus; et pro qualibet quadrigata salis, si ipsum sal in quadrigis portari contigerit, quatuor solidis turonensibus , pro quolibet animali quod ad diclam quadrigam ducendam apponi conligerit in praefatis quadrigis, ad portaudum communiter sal predictum: ilà tamen quod si propter asperitatem temporis seu viarum , omni fraude cessante, in malis passibus animalia superaddi forte contigeret, dictarum quadrigarum ductores seu earum domini, ad majorem solvendam leudam vel penaru aliam minime teneantur. Si vero pcr homines vel mulieres sal portari contigerit, ad collum vei aliter, solvantur pro onere hominis mi. denarios turonenses; et pro onere»mulieris duo denarii turonenses tantum et non plus, quantamcumqae salis quantitalem , cum animalibus , quadrigis , vel hominibus, vel mulieribus portari contingat. Si tamen sal per aquam cum nave vel aliter, portari seu conduci contingeret, solvatur pro sarcinata animalis, vel onere hominis vel mulieris , vel alia quantitate que portabitur , pedagium sive leuda; habita consideraoione et cstimacione dicte quantitatis, juxta modum superiùs expressatum: qui quidem leuda sive pedagia solventur et recipientur infrà districtum dicti salini, in certis locis per senescalliam Carcassone deputandum seu designandum : ità videlicet quod solutà semel dicta leuda sive pedagio vel prestacione , juxta modum predictum.in allero dictorum locorum statuendorum seu designandorum in aliis locis dicti districtus , vel aliter, racione dicti salini, nichil amplius exsolvatur D. nostro Régi, nec eciam exigatur, in terra vel in aqua; et ita eciam quod sal predictum , quocumque modorum predictorum portatur, per gentes D. Régis , vel alias, non habeat nec debeat mesurari, nec ad mesuracionem ipsius faciendam , gentes districtus ipsius salini et alie quecumque, forenses seu extranee , sal ipsum portantes , seu portari facientes ... aliquathenùs teneantur, nisi cum peraqnam portari contigerel: quo casu mesurabitur, quia aliter de modo solvende leude non posset de facili veritas inveniri : cujus quidem leude seu pedagii fraudatores perdicione seu amissione salis cujus leudam subtrahi vel fraudari contingerit, seu extimacionis ipsius, ad electionem rei, et nulla alia pena aliq'uathem'is puniatur: acto specialiter et convento quod habitatores districtus dicti salini Carcassone occasione fraudate seu substracle leude seu pedagii predictorum, ultra annum a die commissi criminis computandum , accusari seu in prevencionera deduci, vel ea occasione puniri vel molestari, aliqua racione non possint: quod quidem sal cujus leuda seu pedagio substrat) i seu fraudari contingerit, seu ejus extimacio , ad rei eleclionem , ut dictum est, confiscanda, ipso facto , absque . omni condempnatione atque sententia proferenda , committantur et intelligantur D. Régi esse conhscata seu commissa; et ut ipso jure et facto commissa, ad manum D. Régis recipi seu capi possint et explettari ad opus et commodum dicti D. nostri Régis. — Rursùs cum nonnulli nobiles et alie privilegiate persone districtus predicti, sal ad usum suum , vel usque ad certam salis quantitalem libère ducere per districtum dicti salini, juxta privilegium eis competens et hactenùs consuetum, possint et consucverint retractis temporibus, actum fuit specialiter et conventum quod si dicte privilegiate persone ultra quantitatem salis hactenùs consueiam ab ipsis et ex privilegio suo eis competentem , sal ducere seu per districtum dicti salini portare seu portari facere forte voluerint, pro

omnieo quod ultra quantitalem salis hactenùs consuetam ab ipsis ex privilegio suo eis compétente , ducere seu portare , duci seu portari facere voluerint , dictam leudam seu prestacionem , modo et forma , ac locis predictis, solvere teneantur, sicutceteri habitatores prefati districtus dicti salini solvere tenebuntur : illud vero sal quod ex privilegio suo absque prestacione leude, pedagii seu prestacionis predictorum , vel eciam ultra privilégia supradicta eis competencia, dictam sol* vendo leudam , portari vel adduci fecerint, libère poterunt retinere , vendere , donare , permutare et aliter quovis titulo et quibuscumque personis alienare et de ipso facere suam omnimodo voluntatem. Illi verô qui ab ipsis privilegiàtis personis , sal privilegiatum , vel non privilegiatum , semel tantum ab ipsis privilegiàtis personis, leudalum emerint, velalio quocumque titulo acquisierint, pro eodem sale, leudam , pedagium seu prestacionem predictam solvere, racione dicti salini , minime tenebuntur : solvent tamen et solvere tenebuntur dicti emptores et alii dicti salis acquisitores seu vectores predicti, in omnibus casibus supradictis , undecumque et a quibuscumque personis, privilegiàtis vel non privilegiàtis emerint, vel aliis titulis acquisiverint sal predictum , per loca quibus iter facient, D. Régi, baronibus, prelatis et aliis privatis personis quorum intererit, leudas et pedagia consueta et antiqua. Insuper, cum piefate privilegiate persone, ex composicione seu financia in presenti contractu seu tractatu contenta, libertates et privilégia de novo plurima conséquent tur et consecute sint, si eis voluerint consentire , fuit in présentera convencionem seu composicionem deductum , quod predicte privilegiate persone , cujuscumque status, condicionis, gradùs, officii seu dignitatis existant, eciam si universitates fuerint et quibuscumque nominibus censeantur, si predictis privilegiis, libertatibus et franchisiis in presenti tractatû seu composicione contentis, uti et gaudere voluerint, habeant et teneantur cum ceteris universitatibus et hominibus in dicto districtu dicti salini Carcassone degentibus, pro subsidio hominum financium , juxta imposicionem eis bona fide faciendam , cum hominibus locorum in quorum territoriis fuerint, contribuere in subvencionibus supra et infrascriptis , sicut cetcre universitates et homines prefati districtus contribuent et contribuere tenebuntur : Quod si forte id facere recusaverint, libertatibus et franchisiis eis per présentera composicionem concessis, minime uti valeant et gaudere , nec ad ea vel ad Bnanciam , seu composicionem supra predictis ulteriùs faciendam, nisi infrà terminum prime solucionis hujusmodi financie ulteriùs expressatum , predicte composicioni consenserint cum effectu, ulteriùs nullo casu

vel tempore aliquathenùs admittantur... Tille autem et

universitates et habitantes districtus dicti salini, et alii omnes qui et que presenti tractatui, composicioni et financie consenserint, dabunt... ipsi D. Régi, in recompensacionem omnium premissarum , pro quolibet foco districtùs dicti salini habente, in bonis quibuscumque,extimacionem seu valoremcentum solidortim turonensium vel ampliùs; sexaginta solidos turonenses solvendos terminis infrascriptis, postquam presens composicio per D. Regem confirmala sorcietur effectuai — Verùm , quia super numéro focorum dicti salini posset forte inter gentes D. Régis ex una parle, el consules, sindicos et procuratores predictos et alios quos negociutn presens tangit, discordie materia exoriri, et ex hoc dictarum partium, vel alterius earum juraperire, vel lesionem seu dampnum aliquod substinere , fuit actum specialiter et expresse , quod pro totali terra Saltus (Sault) et quatuordecim castrorura ; videlicet de Sperazano (Esperaza), de Montazellis, de Cruce ( Croux), et de Leone cum Serpente (le Lion de la Serpent ), de Brenaco, de Conilhaco , de Sancto Juliano de Grassocapone (Saint-Julien de Grascapou), de Revenaco ( Rouvenac), cum Beruocio de Fano(Fa), de Sanclo Johanne de Paracollo, deCanziilis, de Campania (Campagne), de Antinhaco cum Mornhaco , de Cayraco, pro quingeutis focis duntaxat in dictorum focorum numéro computato, prefati consules, sindici et procuratores , nominibus quibus supra, facient D. nostro Régi, pro totali districtu dicti salini, quinquaginta millia focorum.et pro quinquaginta millibus focis , solvent D. Régi et solvere tenebuntur financiam supradiclam : videlicet sexaginta solidos turonenses pro quolibet focco, sive plures, sive pauciores focci sint, vel reperiri contigerit in dicto districtu prefati salini, vel qui de dicto districtu esse dicebantur. Et si forte in dicta terra Saltus et in predictis quatuordecim castris et pertinentiis eorum, major quantitas seu numerus foccorum reperiantur ultra quingentos foccos predictos , focci qui ultra quingentos reperiantur, cédant et cedere debent lucro et commodo dicti D. nostri Régis, et in dicto numéro quinquaginta milium focorum nullatenùs computentur : acto et convento quod si in tota terra districtùs dicti salini, seu qui de dicto districtu esse dicebantur , majorem foccorum numerum reperiri coutigerit quam sit quantitas quinquaginta milium focorum predic'.orum, illud tolum quod plus erit, cedat et cedere debeat commodo D. nostri Régis: et eidem fiât de burgo Carcassone et omnibus aliis locis et gentibus dicto salino seu districtu contiguis seu vicinis, et specialiter de gentibus existentibus in camino Gallico (Chemin Français,), seu circà dictum caminum, que se immunes a dicto salino et juribus et libertatibus ejus esse dicebant, ut si ab eis D. noster Rex , seu gentes ejus , aliquid habere poterant ex occasione presentis composicionis.id totum cedat et cedere debeat lucris et commodis D. nostri Régis : acto tamen et convento expresse , quod licet consules, sindici et procuratores villarum , castrorum seu locorum de Mirapice , de Limoso, de Monteregali, de Savarduno, de Monteolivo, de Saxiaco, et plurium aliorum locorum districtùs salini predicti, ad parfera seu singulariter nobiscum finassent, prout in instrumento dicte financie seu coropositionis, per Stephanum de Tilleto notarium pubhcum Tholose, recepto, continetur, fuit inter prefalos consules, sindicos el procuratores

ex una parte, et nos Reformatores predictos, ex altéra, concordatum atque conventum quod numerus foccorum villarum dictarum , castrorum seu locorum proxime nominatorum et aliorum que finaverunt nobiscum , in dicto numéro quinquaginta milium foccorum coraputetur et de ipso totaliter deducatur; prefati dicti dstrictùs habitatoribus et aliis qui presenti composicioni consentire voluerunt, présente composicione et libertatibus et franchesiis in ipsa contentis , tune demùm et non antea potituris, cum per Regiam magestatem presens composicio confirmata sorcietur effectum, nec ex tune usque ad primam diem mensis junii proxime venturam; cujus confirmacionis Littere Régie, pendentescum sigillo cere viridis, in filo serici, singulis universitatibus et habitatoribus dicti districtùs et aliis qui eas habere voluerint, solvendo dutitaxat pro qualibet Littera et sigillo , sexaginta solidos Parisienses et non ampliùs, concedentur. Et ne prefate privilegiate persone que presenti composicioni consenserint, per locorum quibus suberunt consules seu tailliatores subvencionis predicte, immoderate forte graventur et plus debito taillientur , licebit privilegiatis personis predictis, in taillacione seu imposicione subvencionis predicte , unam in singulis locis, pro se et suo nomine, deputare personam , que prefate imposicioni intersit et eas non permittat ultra debi

tum aggravare. »

o Venientes postmodum coram nobis episcopo et comité predictis, magister Guillelmus Athonis major, de Sancto Supplicio (Sàint-Sulpice de la Pointe), procurator nomine consulum et universitatum civitatis Riven. (Aïeux), Montis Eserqui (Montesquieu ), Sancti Supplicii, et Galliaci prope Calercum (Galliae Toulia ), et de Spercia (Espère); nec non Bertrandus Adalberti, dicte civitatis; magister Joannes de Luros, Montis Eserqui; Ar. Germani, S'" Supplicii; Ar. de Diugareda, Galliaci predicti; Ar. de Filhascione de Spercia; Bernardus Dora, de Moresaco; Ar. Mellierii, de Gardella ( La G ar délie) ; Bouetus de Albar, de Bellomonte [Beaumont), consules; et magister Guillelmus de Equabus, sindicus procurator consulum de Miramonle ; videlicet, dicti co"nsules pro se ipsis, et nomine consulatum et universitatum predictatorum et habitatorum earumdem auditis... et intellects, predictis tractatu seu composicione et financia habitis cum prefatis consulibus, sindicis et procuratoribus aliarum villarum , castrorum et locorum aliorum et singularium persouarum , qui seu que de districtu seu infra districtum salini Carcassone predicti esse, seu hactenùs fuisse dicebantur, quamvis consules el procuratores seu sindici ipsi proxime nominati dicerent et protestarentur expressè , predictam civitatem Riven. et castra seu villas et alia loca quorum consules, sindici seu procuratores existunt, non esse , nec unquam fuisse de, seu infrà districtum salini Carcassone predicti, quandoquidem ipsi et habitatores alii omnes et singuli locorum predictorum et pertiuenciarum et ressortorum eorumdem , erant et predecessores eorum fuerant ab antiquo , pa

eifice et quiete.m possessione vel quasi, emendi et recipiendt sal de salmis quibuscumque regni Francie, pro sue Jibito voluntatis; et ad Joca predicta absque impedimento firmarii salini Carcassoue et cujuscuinque allerius, apporlandi, donec a quinque vel sez annis ci tri, firmarii salini predicti canabantur et conati fuerint per sui officii potentiam , habitai ores ipsos et loca predicta, districtui ejusdem salini, excogitatis maiiciis, cnm falsis processibus et omnino veritate carectibus, contra justiciam subjicere el multipliciter aggravare, nichilominus tamen , ad evitandatn omnem ma tenait! questionis... nec firmarii predicti, vel alii qui pro tempore essent in dicto salino, molestias inceptas et illatas ipsis habitatoribus continuare vel multiplicare valeant.... consenserunt et adheserunt pro se et nomime dictorum consulum et universitatum locorum predictorum... et aliorum eciam locorum judicature Rivorum sitorum inter flumina Aregie et Garone , qui eisdem in biis adheserint et voluerint adherere et predictis tractatui, composicioni seu financie consentire.... quod habitatores omnes etsinguli présentes et futuri, locorum predictorum... possint ex uunc, et in posterum eis liceat, libère a quibuscumque salinis regni Francie, vel extra regnum ipsum, seu aliter uudecumque , sal emere, vel aliter licite recipere, et ad loca predicta, per terram et per aquam, impuoe portare vel facere portari ; solutis tamen D. Régi seu deputatis vel deputandis ab eo, leuda seu pedagio et prestacionibus superiùs expressatis et in locis per senescalliam

et habitatores predicti gaudeant omnibus aliis privilegiis , libertatibus, sive immunilatibus et graciis, in predicto tractatu composiciouis et financie contentis et concessis alias, cousu» libus, sindicii et procuratoribus villarum et locorum aliorum, qui seu que erant, seu hacteuus , esse vel fuisse dicebanlur, de, seu infrà districtum salini Carcassoue predicti; et quod predicta omnia et singula coucedantur eisdem, seu confirmentur, approbenlur per D. nostrum Regem...; et habita confirmacione predicta, obtulerunt ac promiserunt, et se et universitates prcdictas.... obligarunt solvere dicto D. Régi, seu ejus thesaurario , vel aliis ad hoc deputandis et tcrminis suprascriptis, finauciam predictam, seu |iartem ipsos contingentem; videlicet, sexaginta solidos turonensium et secundum numerum foccorum existencium in locis predictis

et aliis qui dicte composicioni voluerunt assenlire >

» Nog vero Laudunensis episcopus et cornes Forensis , Reformatores predicti.... predictas adhesiouem sive consensuel , oblacionem et obligacionem predictorum procuratorum et consulum , nominibus quibus supra , auctorilate regià duximus admittenda, eisdemque universitatibus et habitatoribus earumdem omnia et singula in predictis tractatu sive composicione et financia contenta , concessimus... Acta fuerunt hsec Carcassone xxi' die mensis octobris, anno ejusdem Oomini millesimo ccc° decimo nono — In quorum omnium testimonium , nos Episcopus et Cornes predicti, sigilla nostra duximus presentibus esse apponenda »

Carcassone vel Tholosc designandis; quodque ipsi consules

1320 : Novembre, à Paris. —Lettres de Philippe le long , par lesquelles il accorde aux habitans de certains lieux de la sénéchaussée de Carcassonne , qui n'étoient point compris dans le traité fuit avec les Réformateurs , concernant le Salin de Carcassonne , la faculté de jouir du bénéfice de toutes les dispositions qui y sont contenues (Ordonnances des Rois de France de la 3e race, ut suprà. T. I. pag. 717. Thrésor des Chartes, Registre 59. Guichet 20. Nombre 534 et 555.).

On observe quelques variations dans le chiffre des péages. — Ces lettres visent et reproduisent un Règlement de Henri de Elisia sénéchal de Carcassonne, sur le même sujet, vidimé par Lettres du roi Philippe (le Hardi), en date du mercredi après le dimanche des Rameaux de l'an 1296 ( ut suprà. pag. 720).

Même année , même mois. — Lettres de Philippe le long, pareilles aux précédentes fut suprà. pag. 724. dans la note.).

Ces Lettres concernent d'autres lieux de la sénéchaussée de Carcassonne.

4322. — Vidimus par Rostaing de Payrier juge-mage de Carcassonne, de diverses Lettres adressées au Maistre de l'artillerie du château de Carcassonne , pour déliurer certaines arbalestes et autres instruments de guerre, au Commissaire député par Sa Maiestè (doat. vol. LXIV. fol. 85 à 91. Thrésor des Chartes du Roy: Cité de Carcassonne.).

« Nouerint vniuersi, quod Nos Roslanguis Payrerij, condominus de Balneollis [Bagnollet), judex major senescalli«e Carcassonœ, D. nostri Franciae Régis, tenensque magnum sigillum curiœ Carcassone ipsius D. Régis, vidimus... quasdam patentes et pendentes Litteras discreti viri Johannis Le Mire, hostiaris armorum D. Régis, eiusque clerici va.'esteriorum, vt primum facie videbatur, quorum ténor noscitur esse talis:

t. F.

c Nouerint vniuersi, quod ego Jobannes Le Mire, hualgerius (?) D. Régis armorum , clericus arbalesteriorum , recognosco me habuisse et récépissé , a magistro Radulpho de Castro, artilliatoris D. Régis , videlicet decem balistas vnius pedis de tuxo et duas balistas duorum pedum de tuxo, et duas balistas unius pedis de corno. — Item plus quatuordecim crocos. —Itém plus quatuordecim carcaychès. Item plus qua

u

tuordecim scuta.— Item plusduas caichas cayrell"" vnius pedis.— Item plus quatuor spallerias de cotono pro portando apud Auinionem , cum domino de Solino. In cuius rei testimonium sigillum meum Carcassonae, praesentibus duxiap

1318. pendeDdum, die 17" septembris, anno Domini M.ccc.xvm» >.

« Item et quasdam alias Litleras magnifici et potenlis viri D. Johannis comitis Foresij , ad partes senescalliae Carcassonae pro reformatione patria?, authoritate Regia destiuati, tenorem qui sequitur continentes:

« Johannes , cornes Forensis , ad partes Occitanie , vna cum reuerendo pâtre D. R. Dei gratia Laudunensi (taon) episcopo, cum clausula < et cuilibet in solidum >, per D. nostruin Francise Regem , pro reformatione patriae destinatus, magistro Radulpho de Castro , attiliatori regio ciuitalis Carcassonae, salutem.— Mandair.us vobis quatinùs de garnisione castri Ciuitatis Carcassonsa D. Régis et eius atlilliatum, cuius custodia etadministratio vobis est commissa, nobili viro D. Mathaeo de Varanis, milili D. nostri Régis, ab eodem ad transfretrandum pro quibnsdam sibi commissis deputato , octo caxias cadtellorum vnius pedis et duas caxias quadtellorum duorum pedum , tradatis et deliberetis pro viatico supradicto, quas cum litteris recognitiouis dicti D. Mathœi, faciemus de vestra deduci recepta. — Datum Carcassonae, vl

1319. tima die julij, anno Domini M.ccc xix° ».

« Item et quasdam alias Litteras D. Mathœi de Varanis, militis D. nostri Régis , in heec verba:

« Je Mathieu de Varaynes, cheualier nostre seigneur le Roy de France, fais sçauoir à tous que ie ay receu et eu de la garnison le dit nostre seigneur le Roy, vint quaycbès de carriaux d'un pié , et deux quaysses de quarriatix à deux pieds , pris es chastel de Carcassonne.par la main maistre Raol lartilleur, lequelles me bailla du mandement haut homme et noble messire le comte de Fores. E temoing de laquelle chose ioy ceste cedule de reconnoissance seelée de mon seel, faite l'an de grâce mil trois cens et dix et neuf, la vegile sainct Pierre entrant aost ».

« Item et quasdam alias Litteras Johannis Le Mire praedicti, sub hac forma:

« Sçaichent tous que ie Jehan Le Mire, huissier d'armes et clerc des arbalestes le Roy nostre sire , ay eu et receu de maistre Raol l'artilleur dudit nostre scire , à Carcassonne , trois arbalestes de fusl sans baudréz. En tesmoing de ce, je ay scelé ces letres de mon seel, données à Carcassonne l'an mil

1320.' trois cens et vingt, le dernier jour de jeuillet »

« Item et quasdam alias nostras Literas sigillo regio senescalliae Carcassonae sigillatas, in hœc verba:

« Rostannus Patreru , etc... discreto viro magistro Radulpho de Castro, artilliatorj D. Régis in senescallia Carcassonae et Bilerris.salutem et dilectionem: Ex causa mandamus

 337 , Novembre 20. — Lettre du roi Philippe le bel fins de maintenir les sergens de la garnison et habitans

vobis quatinùs in Castro de Rupe Sauardana, duos turnos ad tendendum balistras et vriam caxiam cadtellorum de turno, et duas caxias cadtellorum duorum pedum, et duas caxias cadtellorum vnius pedis,et très crocos duorum pedum,et alios très vnius pedis, quœomnia necessaria sunt ibidem, prout per relationem vestram accepimus, asportari de garnisione Ciuitatis Carcassonae in garnisione dicti castri reponj faciatis, et de praedictis sic per vos ibidem repositos, a castellano dicti castri recognitiouem de receptis per eum habeatis, vt prœdicla de vestro inuentario valeant detfalcare. Datum Carcassonae die xxii" octobris, anno Domini Mcccixi» ». 1321.

< Item et quasdam Litteras Johannis de Fayello , domicelli, castellano de Rupe Sauardana, sub his verbis:

* Nouerint vuiuersi quod ego Johannes de Fayello, domicellus, castellanus castri de Rupe Sauardana D. Régis, recognosco et in veritate confiteor me habuisse et récépissé a vobis, magistro Radulpho de Castro , attiliatore D. Régis in senescallia Carcassone et Bitteris , mandato venerabilis viri, D. Rostannj Payrerij condomini de Balneollis, judicis majoris, etc.... videlicet (utiuprà).... quee omnia de garnisione Ciuitatis Carcassonae in garnisione dicti castri asportari fecistis et reponi. In cuius rei testimonium sigillum meum duxi prsesentibus appendendum. Datum apud dictum castrum, die xvm", mensis octobris, anno Domini ucccxxi» ». 1321.

« Item et quasdam alias nostras Litteras , etc. — v. CucuGnan. Annexe: Château de Queribus. Cartulaire de Carcassonne. T. IV. pag. 537. texte.

< Item et quasdam alias Litteras nostras... in hœo verba: « Rostannus Payrerij , etc.... discreto viro magistro Radulpho de Castro , attiliatori in senescallia Carcassonae

Mandamus vobis quatinùs tradatis castellano de Leucata D. Régis, de garnisione Ciuitalis Carcassonae D. Régis, très balistas de tuxo unius pedis , et unam balistam de tuxo duorum pedum, et quatuor crocos ; quos sunt necessarij in dicto Castro ; recepto priùs per vos tautum de balistis veteribus et crochis similiter, literas recognitorias de tradito easdem dicto castellano, penès vos retinentes. Datum Carcassonae,

die v* nouembris , anno Domini ucccxxi« ».

1321.

c Item et quasdam alias nostras Litteras, etc. — v. RocpFiAC-nES-CoRBiÈRES. Annexe : Château de Pierrepertutt. Cartulaire de Carcassonne. T. IV. pag. 586. texte.

< Item et quasdam nostras alias Litteras, etc.— v. Tuchan: Château d'Ayuilar. Cartulaire de Carcassonne. T. IV. pag. 605. texte.

o Nos Rostannus Payrerij , judex major praedictus , dictum magnum sigillum curiae Carcassonae hinc prœsenti transcripto, alias vocato vidimut, duximus appendendum , die xxir aprilis, anno Domini ucccxxn» ».

1322.

au senesehal de Carcassonne , portant commission aux de la Cité de Carcassonne en leurs exemptions , contre

lesquelles ils s'estoient plaints que les consuls du bourg de Carcassonne exigeoient d'eux aucunes impositions, au cas qu'il apparoisse de leurs privilèges (besse: Histoire des Antiquités de Carcassonne. pag. 247.).

Mime année, Auril 2. — Autres Lettres du même Roy, adressées au même sénéchal, aux mêmes fins (ibidem).

 

1540 , Septembre 29 , au camp Saincte-Basile. — Lettres de lean éuesque de Beauvais , lieutenant du Roy ez parties du Languedoc , Guyenne et Xaintonge , adressées au sénéchal de Carcassonne , pour maintenir , parties oûyes, les sergens et habitans de la preuosté de Carcassonne en leurs immunitez, priuiléges et exemptions, contre les Commissaires députez par led. Lieutenant, au fait de la leuée de 4 deniers par liure (ibidemj.

1545, Août /«■. — Lettre de Robert de Houdetot, commandant sous le duc de Normandie frère du Roi, en Gascogne , au sénéchal de Carcassonne , aux fins de lui envoyer , pour la guerre contre les Anglois, de l'artillerie royale de Carcassonne , trois douzaines de fronde , avec les engins , les cordes et les autres choses nécessaires pour les mettre en jeu (HUtoire générale de Languedoc. L. XXXI. 13.).

Même année, Août 2. — Le duc de Normandie passe à Carcassonne (ut suprà).

1355 , Novembre. — Pendant le brûlement de la ville basse de Carcassonne, le Prince de Galles fit tous ses efforts pour entrer dans la Cité. Thibaud de Barbasan sénéchal de Carcassonne, repoussa toutes ses attaques. Cependant, si ce prince eut connu l'état où étoit alors cette place , il s'en seroit rendu maître sans coup férir : l'eau manquoit généralement dans ses puits; une longue sécheresse qui avoit précédé, et le grand nombre de personnes qui s'y étaient jettées , comme dans un azile assuré , avoient rendu tous ses puits et toutes ses fontaines arides; les assiégez souffraient déjà de la soif, sans qu'ils pussent la soulager qu'au péril de leur vie, en allant chercher de l'eau au dehors. Quoi qu'il en soit, le Prince de Galles se retira de devant cette place, se contenta de ravager tous ses dehors et s'en retourna dans la Guienne ( P. Bouges : Histoire de Carcassonne. p. 242.).

1559 , Juin 26. — Lettre du Comte de Poitiers au Connétable de la Cité. Il lui ordonne de contraindre tous les habitans de la Cité de Carcassonne , sans en excepter l'Evêque et les Chanoines , d'apporter dans la Cité leurs meilleurs effets et toutes les munitions qu'ils auraient, tant de bouche que de guerre , et de monter la garde jour et nuit, nonobstant tous privilèges déjà obtenus ou qu'ils pourraient obtenir dans la suite. Le tout fut exécuté avec zèle, et les deux villes demeurèrent sous les armes jusqu'au 8m» jour de may 1360 , qu'Édouard d'Angleterre signa la paix de Bretigny (bouges : Histoire de Carcassonne. pag. 251. Archives de Carcassonne.).

1562. — Lettres d'Arnulphe (Arnoult) seigneur d'Audeneham , maréchal de France, lieutenant du Roi dans les pays d'Occitanie , par lesquelles , à l'instance des sergens et habitans de la Cité de Carcassonue , il leur donne le Connestable pour protecteur et deffenseur de leurs priuiléges (doat. vol. LXIV. fol. 101. Archiuesde l'Hostel de ville de la Cité de Carcassonne). — v. ci-après : ad ann. 1H8 , Novembre, pag. 536.

13C4, Mars 28.— Lettres de Louis duc d'Anjou, lieutenant du Roi en Languedoc, par lesquelles il donne aux sergens chargés de la garde de la Cité de Carcassonne , et aux habitans de cette ville , pour conservateurs et juges de leurs privilèges , le sénéchal de Carcassonne , le connétable et le prévôt de cette vdle (Ordonnances des Rois de France de ta 3e race. T. IX. pag. 505. Trésor des Chartes. Registre 162. P.cx.).

Ces Lettres sont vidimées et confirmées par Lettres du Roy Charles VI, en date à Paris, du 28 mars 1407. Elles reproduisent intégralement et textuellement les Lettres du maréchal d'Audenhan , qui précèdent.

« Lcdovicds Régis condam Francorum filius , D. nostri et fervencius studeant, vigilent et intendant, et eorum Jabore

Régis germanus , ejusque locum t.^nens in partibus Occita- et diligencia remuneracionis prerainm consequantur, cum

nis , dux Andegavensis et cornes Cenomanensis. Notum fa- premiorum exortacione quis melior efhciatur; et ideircô pre

cimus universis tam presentibus quam futuris , quod nos au- attentis , et aliis nostrum animura moventibus in hac parte ,

dita supplicatione dilectorum et fidelium servientum et habi- dictis servientibus et habitatoribus dicte Civitatis, presentibus

talorum Civitatis Carcassonae, D. nostri Régis , que caputest et futuris , dedimus et concessimus, damusque et concedi

et magistra et clavis tocius lingue Occitane , caraque caméra mus per présentes , spéciales eorum et cujuslihet ipsomm

ejusdem D. nostri Régis, atteDdentes quod nocte et die cir- conservatores ac judices immediatos et de hiis que cause

càcustodiam ejusdem iucessanter vacare habent, nolentes- cognicionem exigunt, in eorum omnibus franchisiis, Jiber

qde ipsam custodiam aliqualiter deserere per eosdem, sed tatibus, pocessionibus et saisinis ac immunitatibus, et in

circàeam continue vacare et intendere, ad finem ut libencius quibuscumque injuriis , vioJenciis ac molestacionibus contraipsos et eorum quemlibet illatis seu inferendis, in quocumque loco, modo vel forma qualicumqup, et eciam iu omnibus factis et causis criminaiibus et civilibus dictorum servientum et habitancium dicte Civitatis, agendo vel defendendo, ipsos et qaemlibei ipsorum quoquamodo tangentibus, senesiallum Carcassone et constabularium, et prepositum dicte Civitatis qui nunc suut vel pro tempore futuro fuerint, vel eorum Joca tenentes, et eorum quemlibel in solidum , ita quod non sit melior coudicio occupantis, sed quod per unum ipsorum inceptum fuerit, per alium ipsorum terminari valent et finitï; dantes eisdem et eorum cuilibet tenore presencium committeado plenam et liberam potestatem et auctoritatem quatenùs dictis servientibus et habitatoribus, et singulis ipsorum et aliis de quibus per, vel contra ipsos et eorum quemlibet fuerunt requisiti, exhibeant bonum et brève justicie complementum; rebellesque conlradicentes ad premissa, seu aliquid premissarum .puniendo seu multando, prout eisdem et eorum cuilibet visum fuerit racionabiliter faciendum , et de ipsis cognosceudo , ' dilfiniendo et determinando cum pleua cause

dicibus eorum immediatis et competentibus videbitur cum justicia faciendum : reservato tamen duutaxat et retento ressorti) quoad servientes et babitatores predictos, et eciam factis injuriosis, modo debito , vobis dicto sencscallo , de hiis que coram dicto constabulario facta fuerint, licet de jure vel consuetudine taies appellaciones ad dictum senescallum devolvi non consueveriut, ac debeant: mandantes omnibus D. nostri Régis subditis, non subditos requirentes, ut dictis senescallo constabulario et preposito , seu eorum locatenenti.

bus , et eorum cuilibet, ac per ipsos deputandis pareant

eflicaciter et intendant, presteutque auxilium.... Que omnia predicta Nos eisdem supplicantibus concessimus et concedimus per présentes, de nostra certa sciencia et gracia speciali, auctoritateque regia qua fungimur in bac parte, et ex causa . Littens in contrarium impetratis , vel impetrandis.... nonobstautibus quibuscumque. Quod utfirmum etstabile perpetuô perseveret, nostrum presentibus apponi fecimus sigillum. Datum Carcassone , die xxvur marcii, anno Oomùii millesimo trecentesimo sexagesimo quarto »,

cognicione, prout ipsis conservatoribus, commissariis ac ju-
Même année, Avril 2. — v. ci-dessus : ad ann. 1265, juin. pag. 334.

Même année , Avril 12. — v. Carcassojcne. Evêques. ci-après : texte. »

Même année , Avril 46. — Lettres du maréchal d'Audcneham, portant confirmation des privilèges de transit, sans leude, ni péages, par tout le royaume de France, en faveur des sergens et habitait* de la Cité de Carcassone (Ordonnances des Rois de France de la 3e race. vol. VII. fol. 57C. Trésor des Chartes. Registre 144. pag. 423.).

Ces Lettres sont vidimées et confirmées : 1» par Lettres de Louis duc d'Anjou , lieutenant du Roy en Languedoc , données à Narbonne , le 1er avril Mxcc.ixiv , avant Pâques; 2° par Lettres royales de Charles V , au Bois de Vincennes , le 6 septembre M.ccc.lxxi; 3» et par autres Lettres royales de Charles VI, à Paris , en août et en juillet M.ccc.xciii (ibid. fol. 573). [1]

« Arndlphus, dominus Daudeneham , marescallus Fran- pro rébus et mercaturis ante dictis, in maximum dampnum

cie, locum tenens l). nostri Francie Régis in partibus Occitanis, constabulario et preposito Civitatis Carcassone, vel ejus locum tenenti salulem. Querelam civiura , serviencium et habitalorum Civitatis predicle suscepimus continentem, quod licet ipsisint et esse consueverunt, tam pro se quam habitantibus in dicta prepositura, a tento tempore citrà quod de contrario hominum memoria non existit, in possessione et saisina, libertate et franquesia portandi et portari faciendi , ac transeundi, in quibuscuuque locis et villis, et per quoscuuque passus et districtus regni Francie, quascunque res et mercaturas cujuscuuque condicionis existant, absque alia leude, pedagii, gabelle et barragii, ac alterius cujuscunque subvencionis prestacione, prout de predictis sumus sufficienter et légitime iuformati : nicbilominus tamen nonulli dicti regni Francie, a senescallie Carcassone, leudarii, pedagii, gabelle ac imposicionis et aliarum subvencionum levatorum , cives, servientes et habitatores dicte Civitatis et prepositatus ejusdem, compellere nitunturad solvendum leudas, pedagia, gabellas, imposiciones et quascunque alias subveuciones,

et prejudicium civium , serviencium et babitatorum dicte Civitatis, ac neglectum mandatorum et privilegiorum regiorum eisdem super hoc concessorum, prout dicunl Igitur vobis et vestrum cuilibet, ad dictorum conquercntium instantiam et requisicionem , commictimus et mandamus quatenùs dictos cives , servientes et habitatores dicte Civitatis et prepositatus ejusdem, in possessione et saisina in quibus ipsos esse et fuisse reperieritis, tueamini et eciam defendatis : quoscuuque verô rebelles, si qui fuerint vel sint, ad hoc viriliter et rigide compellatis , seu compelli facia'.is; et si que altemptata in contrarium fuerint, ea ad statu m pristinum et debitum reducatis , seu faciatis reduci; et mercatoribus principalibus dicte Civitatis et prepositatùs ejusdem, seu eorum factoribus et nunliis honestis, super premissis mercaturis, eas ducendo , transeundo , conducendo et reducendo , stando et eando per quoscunque passus et passagia, transitus et districtus, per eorum juramentum , absque alia probacione credatur : appellacionibus , allegacionibus, opposicionibus et aliis exempcionibus frivolis , ac littens in contrarium impetratis seu impe

[I] Réimprimées dans les Mémoires de la Société det Ârtt et Sciences de Carcassonne. T. I. pag. 253.

•rendis jionobstantibus quibuscunquë; que eisdem.si necesse Datum Nemausi , die xfri, mensis aprilis, anno Domini milfuerit, concessimus et concedimus de speciali gracia, ex certa lesimo ccc° sexagesimo quarto >. sciencia, auctoritateque regia quam fungimur in hac parte.

1568 , Mars 28. — v. ci-après : ad ann. 1461, mars. pag. 360.

Même année, Iuin 17. — Ordonnance de Pierre Scatisse, trésorier de France, vn des Commissaires députez dans le Languedoc pour le rachat du Roy, par laquelle est ordonné aux esleus et receueurs de la Cité de Carcassonne , de surseoir l'exécution des droicts imposés sur les denrées, pour ce qui sera porté et consumé par la garnison et habitans de lad. ville et dont ils estoienl déclarez exempts par la déclaration donnée par le commissaire par luy subdélégué, iusques a ce que il en eut donné aduis au Roy et son conseil (besse : /'Histoire des antiquités de Carcassonne. pag. 248.).

Même année , Octobre 26. — Lettres de Louis duc d'Anjou , lieutenant du Roy en Languedoc , par lesquelles il déclare les notaires de la Cité de Carcassonne exempts du droit du marc d'argent, en vertu des privilèges généraux de la dite Cité (Ordonnances des Rois de France de la 3" race. vol. VIL fol. 577. Trésor des Chartes. Registre 144.).

Ces Lettres sont vidimés et confirmées : 1» par Lettres du roi Charles V , données au Bois de Vincennes, le vi»« septembre M.ccclxxi ; 2» par Lettres du duc de Berry , lieutenant du Roy en Languedoc , données à Montpellier , le xxvm« de janvier M.ccc.lxxxv; 3° par Lettres du roi Charles VI, données à Paris, au mois d'août M.ccc.xciii. — v. ut suprà. fol. 575.

« Ludovicds Régis quondam Francorum filius, germanus exigere et levare uituntur, et ad ipsum soivendum compel

et locum tenens D. nostri Francorum Régis iu partibus Occi- 1ère minus juste et iu prejudicium et enervacionem fran

tanis , dux Andegaveusis et cornes Cenomanensis: magistro chisiarum et libertatum dicte Civitatis, novam servitutem ei

Juliano Boucherii, secrelario uostro , ac receptori generali dem Civitati et habitatoribus in eadem imponendo : Si sit ità,

marebe argenti noviter indicte, superquolibet notario regio et Nos de franobisiis et libertatibus dicte Civitatis ac serviencium

imperiali in lingua Occitana.ac aliis receptoribusab eo, in se- et civium ejusdem, in quibusde premissis ipsi et corum pré

nescallia Carcassone et Biterris, subdelegatis, nec non seues- decessores ab antiquo sunt et fuerunt, ut sumus plenarie in

callo Carcassone et ceteris justiciariis et officiariis regiis die- formati , continuando dictas eorum franchisias et libertates,

te lingue Occitane... salutem. — Audita supplicaciooe dilec- et eosdem supplicantes in eisdem cupientes preservari, vo

torum et iidelium D. nostri Régis et nostri,serviencium et ci- lumus... et concedimus per présentes , quod occasione sive

vium Civitatis Carcassone , continente quod quamquam ipse pretextu imposicionis dicte marche vel alterius régie sub

sint et esse cousueverint ab antiquo , et a tempore quo ipsa vencionis, quacumque causa indictarum , vel indicendarum,

Civitas fuit erepta a manibus infidelium.tam pro se quam eo- a dictis supplicantibus , vel eorum altero, seu notariis regiis

rum predecessoribus , propler eminentem dignitatem ipsius dicte Civitatis , veris habitatoribus et incolis dicte Civitatis ,

Civitatis , que clarius lingue Occitane et caméra regia caris- nichil petatur , levetur , vel exigatur , directe vel indirecte...

sima existit, quicti, franchi et immunes ab omni solucione sed ipsos supplicantes et eorum quemlibet, in eorum fran

et prestacione quorumeunque subsidiorum et regiarum sub- chisiis et libertatibus , premissorum uti et gaudere pacifiée

vencionum , quatenùs franchisiarum pretextu, ipsa Civitas faciatis et permictatis... quoniam sic fieri volumus... et dic

populatur et fuit populata , vos seu aller vestrura , a notariis tis supplicantibus concessimus de gracia speciali, sit sit opus.

regiis ipsius Civitatis, veris incolis et habitatoribus dicte Ci- Datum Tholose , die xxvi1, mensis octobris, anno Domini

vitatis , dictam marcham argenti, occasione dicte generalis millesimo ccc° sexagesimo octavo >. indiccionis , licet ipsius Civitatis notarii non expressentur ,

1369 , Décembre 2/ et Janvier 4. — Lettres de Louis duc d'Anjou , lieutenant du Roy en Languedoc , portant que les officiers députez pour la levée des nouvelles aydes dans le Languedoc , ne les feront point payer aux sergens et aux citoyens de la Cité de Carcassonne (Ordonnances des Rois de France de la 3* race. T. V. pag. 421. Thrésor des Chartes. Registre 102. Pièce 221.).

Les dites Lettres vidimées et confirmées : 1° par Lettres du Roy Charles V, en date au Bois de Vincennes, du 6 septembre 1371j et 2° par Lettres du roi Charles VI, en date à Paris, du mois de juillet 1393 ( Ordonnances des Rois de France de larace. T. VU. pag. 575.).

« Lunovicus Régis condam Francorum filius, etc....Dil- cionum ordinatarum pro succursu guerrarum lingue Occitalectis nostris generalibus deputatis super regimine imposi- ne, et quibuscunque commissariiset ellectis ad indicendum,Jevandum et exhigendum dictas imposiciones in diocesy Carcassoce destinatis, salutem : Vobis et vestrum cuilibet in solidum precipimus et mandamus tenore presencium, committendo si sit opus , quatinùs ab omni et quacunque indictione , indegacione, exaccione et execucione , occasione seu pretextu imposicionum predictarum et aliorum quarumrunque subvencionum regiarum indictarum ei indicendarum , que ad servieutes et veros habitatores Civitatis Carcassone, ne ipsa Civitas depopuletur, facta et imponenda desistatfis] ; inDovata et attemptata in coulrarium , si que sint, revocando et annullando; que Nos per présentes*revocamus et annullamus et ex causa, donecper aliud per Nos fuerit revocatum... noûobstantibus quibuscunque. Datum Tholose, die xxi", mensis decembris, anno Domini millesimo ccc" Lxix. Per D. Ducem: l.delaChayen ».

« Verum cum per querelam civium predictorum inteleximus quod dilectus noster consiliarius , magister Bernardus de Mora, unus ex generalibus predictis, ac non nulli alii pretendentes se habere poteuciam indegacionem faciendi et vendendiipsas imposiciones Civitatis et civium predictorum-, et eosdem ad eas solvendas compellendi, premissas facere satagunt et adhuc nituntur , et ipsas de facto vénales publiée exposueruul, prêter et contra formam Litterarum nostrarum preinsertas et in comptentum earumdem; asserendo inter aJia, ipsas Litteras non esse ex nostra certa scientia concessas, nec transmisisse, nec eas executari mandatum fuisse per générales supradictos, et alias multipliciler ipsos Civitatem et cives , in earum libertatibus et franchesiis et immunilatibus indebite aggravando; quod nobis displicet, et non immerito ,

si sit ità : Nos enim attendentes preincertas Litteras et contempta in eis, de nostra certa scieutia processisse et in nostro concilio concessas fuisse : nolentes, prout nec decet, sécréta ipsius Civitatis que cara caméra regia et clavis tocius lingue Occitane et una de principalioribus regni Francie existit, pandi nec publicari; attendentes quod Civitas et cives predicti, sub potestate generahum predictorum , qui per nonullos comitatus senescalliarum Tholose , Carcassone et Bellicadrt fuerunt.et suut electi ; nec iu oblacione per eosdem comitatus vobis facta,cujus prelextu dicte imposiciones indicte sunt, minime fuerunt nec sunt comprenssy, cum ab ipsis comitatibus eorunque conciiiis et tractatibus quibuscunque semper fuerunt et adhuc suut omnes separati et in factis et actibus eorum non vocati. et (ideo?J ipsos obligare nequiverunt, cum semper cessaruutaliquem potestatem habere premissa et quecunque alia oiferendi et faciendi, ab eisdem de premissis sumus sufficieuler iiiformati; volentesque ipsos in eorum antiquis liberiatibus , franchesiis, immuuitatibus, usibus, con

suetudinibus, possessionibus et saysinis suis preservari,

tuerique et defleudi, ut melius ipsa Civitas populetur, custodiatur et defendatur et melior efficiatur; et ex aliis pluribus justis de causis noslrum animum moventibus, premissa in preinsertis aliis nostris Litteris contempla, voluerimus, concesserimus, volumusque et concedimus per présentes. Quo nircà vobis et vestrum cuilibet, si necesse fuerit, committendo mandamns , distrectius injugendo , quatenus contenta in preinsertis aliis Litteris nostris , compleatis , perficiatis et exequamini diligenter.... Datum Tholose, die mi. mensis januarii, anno Domini millesimo cccm° Lxix» ».

1571 , Septembre 6. — v. ci-dessus : ad ann. 1369. pag. 349.

1378 , Juillet 18.— Lettres de Louis duc d'Anjou , lieutenant général pour le Roy en Languedoc, adressées au Sénéchal de Carcassonne et Commissaires députez pour les impositions qui auoient esté faites sur les farines , vins , vendanges , chairs , poissons et autres denrées , dans les séneschaussées de Tolose , Carcassonne et Beaucaire; par lesquelles il leur défend d'exiger les dits droicts et impositions des habitans de la Cité de Carcassonne (bessk : Histoire des untiquitez de Carcassonne. pag. 248.).

1380, Septembre. Peu de jours après la mort du roi Charles V, arrivée le 16 de septembre 1380 , Gaston comte de Foix, fut privé par le nouveau roi du gouvernement du Languedoc et de la Guienne , qui fut donné au duc de Berry... Le comte de Foix convoqua , à Toulouse, les Etals des deux provinces , où les dépuiez de Carcassonne se rendirent— Le plus grand nombre , qui étoit composé des nobles et des plus riches... détermina de faire de très-humbles remontrances au Roy, pour le supplier de maintenir le comte de Foix.... Celui-ci se rendit à Carcassonne, où il séjourna quelques jours, pour tacher de faire entrer la Cilé dans le party des Etats. Cette dernière ville avoit déjà reconnu le Duc de Berry ; et ses habitans, avec ceux de la Ville-basse qui étoit du party contraire, avoient eu plusieurs différends où il y eut du sang répandu ( Bouges : Histoire de Carcassonne. pag. 257. — Besse : Histoire des Antiquitez de Carcassonne. pag. 255.).

1381 , Juillet. — Le Duc de Berry , frère du Roi et son lieutenant en Languedoc , ayant été défait par le comte de Foix devant Revel, congédia les gendarmes que le comte d'Armagnac avoit amenez à son service , et se retira dans la Cité de Carcassonne. .. Durant son séjour, le 12 du mois d'août, il nomma Simond de Cramaud maître des Requêtes de l'Hôtel du Roi, pour juge et commissaire des juifs des trois sénéchaussées du Languedoc et pour conservateur de leurs privilèges. Le Duc partit de cette ville a la fin du mois , et se rendit à Bagnols , au diocèse d'Usez (Histoire générale de Languedoc. L. XXXIII. 7.).

Même année, Aoust 26. — Acte du Duc de Berry « donné en la Cité de Carcassonne •, pour régler les gages des gendarmes du comte d'Armagnac [ut suprà. T. IV. édit. in-fol. Preuve eux. col. 363.).

1385 , Janvier 25. — Lettres de Fean duc de Bourges , lieutenant-général pour le Roy en Languedoc, adressées aux receueurs , gabelleurs et teneurs des subsides et impositions , et au sénéchal de Carcassonne , par lesquelles il leur deflend , suiuant les Lettres patentes du Roy Charles , contenues en icelles , d'exiger aucune imposition des habitans de la Cité de Carcassonne et de contreuenir à leurs priuiléges (besse : Histoire des antiquités de Carcassonne. pag. 248.).

1393 , Juillet. —- v. ci-dessus : ad ann. 1569. pag. 349.

1394 , Juillet. — v. ci-dessus: ad ann. 1319 , Octobre, pag. 342.

1396 , Aonst 12. — Lettres patentes du roy Charles , adressées aux conseillers sur le faict des aydes pour la guerre en Languedoc , contenant que le payement faict ou à faire , par les sergens et habitans de la Cité de Carcassonne , pour la contribution de leur part et portion de la somme de quatre-vingts mil liures imposées au pays de Languedoc, pour cause de mariage d'Isabel, fille du Roy , avec le roy d'Angleterre , ne porte à l'advenir aucun préjudice aux priuilégcs , immunitez et franchises des dits habitans , esquelles leur est ordonné de les maintenir et ne souffrir qu'ils y soient troublez (besse : Histoire des antiquités de Carcassonne. pag. 249.).

1399, Aonst 21.Lettres du roy Charles VIe, par lesquelles il exempte les sergens et habitans de la Cité de Carcassonne , establis par saint Louis au nombre de deux cens et réduits du depuis au nombre de cent dix, du subside de trois francs et quart par feu , imposé au pais de Languedoc et Guienne; dans lesquelles Letres il est porté que lesd. habitans et sergens ne contribueront point à la rançon du roy Jean , et que pour auoir donné la somme de 200 francs pour le mariage de la fille du dit roy Charles, ils ne doiuent pas receuoir préiudice en leurs priuiléges (doat: vol. LXIV. fol. 110. Archiues de l'Hostel de ville de la Cité de Carcassonne). — v. Besse: Histoire des antiques de Carcassonne. pag. 248.

« Charles par la grâce de Dieu roy de France , à nos amès et nos prédécesseurs imposés par manière de fouage, ou au et feaulx les généraux conseillers sur le fait des aydes ordonnées pour la guerre en nos pais de Lenguedoc et duché de Guienne , et aux esleus sur le dit fait es Cité et diocèse de Carcassonne , et à nostre amé et féal secrétaire maistre Pierre Canteler receueur général de trois francs et quart pour feu, naguère» imposés aud. pays, salut et dilection. Nous auons receu humble supplication de nos sergens et habitans de nostre dite Cité de Carcassonne, contenant que comme dès le temps sainct Louis et autres nos prédécesseurs roys de France, voyans et considérons la grand garde qui estoit et tousiours est nécessité de bien garder nostre dite Cité, iour et nuit, ont ordonné que en icelle Cité auroit deux cens sergens , aux gaiges chacun de douse deniers par jour , lequel nombre a esté depuis ramené à cent neuf sergens, aux gaiges dessus dits , auxquieulx sergens conuient faire , deux fois la sepmaine, le guet de nuit sur les murs de lad. Cité, et deux fois à la garde de la porte, par iour; et pour mieux tenir lad. Cité peuplée , et que tousiours le peuple y vinst plus volontiers demourer et vaquer à la garde d'icelle , nos prédécesseurs octroyèrent et donnèrent aux dits sergens et habitans très nobles et beaux priuiléges , lesquieuls ont esté par nos prédécesseurs tenus et gardés, et aussi par nous confirmés ; par lesquieulx depuis l'octroi d'iceux à tousioursmais, lesdits supplians sont et doiuent estre quites , francs et exempts de toutes impositions, gabelles, tresième , quart de vn, et quelconques autres aides et subuentions par nous tre subside, pour Testât de la guerre ou autrement; desquels priuiléges , libertés et franchises lesd.' supplians ont jouy et usé, jouyssent et usent plaiuement et paisiblement; ne onques pour la rédemption de la prison de nostre très cher seigneur etayeul le roy Jehan , que Dieux absoeille, ne contribuèrent en aucune manière, combien que ce fut chose très fauorable, ainçois uoult et ordonna , veu lesd.' habitans en la bonne et continuelle garde de nostre dite Cité, que quoyque les sergens et habitans eu demourassent quites, exempts et francs ; mais nonobstant leur pauureté et priuiléges dessus dits, par manière de don et non autrement, yceux supplians veous que la chose estoit bien employée et que c'estoit pour le bien du païs , donnèrent la somme dé deux cens francs , pour le mariage de ndslre très chère et très amée fille la Reine d'Angleterre ; néantmoins, sous ombre de ce, ou autrement, par verteu de certaines nos Lettres patentes , les aues fait sommer et requérir , que pour le dit fouage de trois francs et quart pour feu , ils composassent et finassent ainsi qu'ils firent pour le mariage de nostre dite fille, et à ce les uoules constraindre contre la teneur de leur dits priuiléges

Pour quoy, Nous , ces choses considérées , et la bonne et grande diligence que les dits supplians ont tousiours faite et et mise , et sont continuellement à la garde et défense de nostre dite Cité, voulans iceux estre tenus et gardés, comme raison est, en leurs franchises et libertés... vous mandons... que si uous apert estre ainsin comme dit est, uous souffres

et laissés iceux supplians iouir et vser plainement et paisible- nouuelletés, empêchemens, ou deslourbiers Donné à ment de leurs dits priuiléges, franchises et libertés, ores et Maubuisson , le 2lme jour d'aoust, l'an de grâce xicccxxxxix, pour le temps à venir , sans leur faire, ne souffrir aucunes et de nostre règne le xix1". Par le Roy, en sou conseil, etc. »

 

Commenter cet article

À propos

Passionné de généalogie, d'Histoire de France, de royauté et de religion